Visie
Hardere neurologie dan muziek bestaat niet
Neuropsycholoog en musicus Gert-Jan de Haas is er glashelder over: de inzet van muziek in de begeleiding en ondersteuning van mensen met een beperking is heel belangrijk. ‘We moeten snel weg bij de gedachte dat muziek een of ander bijproduct is, of een mysterie. Muziek werkt op hersenstamniveau, de diepste laag van het brein, en die diepste laag doet het, zo lang je leeft. Of je nu in coma ligt, een ernstige meervoudige beperking, of een lichamelijke beperking hebt.’
De werking op die diepste lagen heeft te maken met zogenoemde oscillatoren, bouwsteentjes die je een zetje geeft, die vervolgens gaan draaien en die weer pulsjes aan andere bouwsteentjes afgeven. Het zijn die oscillatoren die ervoor zorgen dat je gaat kauwen als je iets in je mond krijgt, of gaat meebewegen als je muziek met een puls hoort. Het brein is daarbij gericht op synchronisatie: receptoren zoeken net zo lang tot ze gelijk lopen met de puls van muziek.
Stemming
De Haas: ‘Die synchronisatie is essentieel. Dat merk je bijvoorbeeld als je in dezelfde pas loopt, dat geeft verbinding. Zo kunnen kunstenaars contact maken via muziek. Als je dat weet, kun je het ook omdraaien: je kunt mensen ermee helpen om meer geïntegreerd te bewegen en dat werkt op alle niveaus: motoriek, motivatie, emotie, stemmingen. Als je aan het wieltje motoriek draait, draai je ook aan het wieltje stemming. Die delen zijn neurologisch letterlijk aan elkaar verbonden.’
Het is volgens de Haas zeer verstandig om muziek elke dag in te zetten in de ondersteuning van mensen: ‘als een soort muzikale prothese. Hardere neurologie dan muziek bestaat niet.
Dopamine
Deze opvatting deelt hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder: ‘Het is belachelijk dat muziek overal is wegbezuinigd. Muziek doet zo veel goeds voor mensen, ongeacht hun beperking, iedereen kan ervan genieten. Als je geniet van muziek maak je dopamine aan. Tenminste: als je naar muziek luistert waar je van houdt. Een andere eigenschap van muziek is dat het een aspect van verwachting in zich heeft. Als je een melodie hoort, en je neuriet mee en de muziek gaat de kant op die je verwacht, geeft dat een enorme prikkel aan je beloningssysteem. Dan wil je daar meer van. Muziek is geen medicijn, maar er zijn allerlei gunstige effecten, van de emotieregulatie van mensen in detentie tot een toegenomen immuniteit van mensen met kanker die zingen in een oncologiekoor.’
